Πότε φιλήθηκαν για πρώτη φορά οι άνθρωποι

H ιστορία του φιλιού, τουλάχιστον η καταγεγραμμένη, πηγαίνει πολύ πίσω στον χρόνο και τη μετακινεί χρονικά κατά 1.000 χρόνια νωρίτερα απ΄ότι πιστεύαμε.

Η πρώτη καταγραφή φιλιού στην ιστορία της ανθρωπότητας χρονολογείται πριν από περίπου 4.500 χρόνια στην αρχαία Μέση Ανατολή.

Δηλαδή 1.000 χρόνια νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα, σύμφωνα με νέα μελέτη.

Το φιλί ως πρακτική υπήρχε σε ορισμένες από τις πρώτες κοινωνίες της Μεσοποταμίας, σύμφωνα με τις γραπτές καταγραφές σε αρχαία κείμενα από το 2.500 π.Χ., τα οποία όμως δεν έχουν μελετηθεί εκτενώς.

Σύμφωνα με τον Τρόελς Πανκ Άρμπολ, ειδικό στη φαρμακευτική ιστορία της Μεσοποταμίας στο πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης και τη βιολόγο Σόφι Λουντ Ρασμούσεν του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, η θεωρία ότι το φιλί εμφανίστηκε σε ορισμένα μέρη, όπως η Ινδία πριν εξαπλωθεί αλλού, δεν υποστηρίζεται από το ευρύτερο σύνολο των στοιχείων.

 Είναι γενικά αποδεκτό εδώ και αρκετό καιρό ότι η πρώτη γραπτή καταγραφή του ρομαντικού φιλιού προέρχεται από τα Ινδουιστικά Βεδικά Σανσκριτικά κείμενα, που χρονολογούνται πριν από περίπου 3.500 χρόνια.

Ωστόσο, ακόμη και αν αυτό ισχύει, οι δυο ερευνητές επισημαίνουν ότι η παλαιότερη γνωστή καταγραφή του φιλιού χρονολογείται πριν από περίπου 4.500 χρόνια στην Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία, τουλάχιστον 1.000 χρόνια πριν από την εμφάνισή της στις βεδικές σανσκριτικές γραφές.

Παρομοίως, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πέρυσι, υποθέτει ότι η εμφάνιση του ιού του απλού έρπητα 1 (HSV-1), του παθογόνου παράγοντα που ευθύνεται για το κρυολόγημα, θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανίχνευση της πολιτισμικής μετάδοσης του φιλιού πριν από περίπου 5.000 χρόνια.

«Τα στοιχεία δείχνουν ότι το φιλί ήταν μια κοινή πρακτική στην αρχαιότητα και πιθανώς ευθυνόταν για την εξάπλωση των μικροβίων που μεταδίδονται από το στόμα, όπως ο HSV-1», γράφουν οι δυο ερευνητές στο άρθρο τους που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Science».

Σύμφωνα με τους Άρμπολ και Ρασμούσεν, αναφορές σε ρομαντικά φιλιά υπάρχουν σε κείμενα των Σουμερίων από το 2.500 π.Χ. και μετά.

«Στην αρχαία Μεσοποταμία, όπως ονομάζονται οι πρώιμοι ανθρώπινοι πολιτισμοί που έζησαν μεταξύ των ποταμών Ευφράτη και Τίγρη στο σημερινό Ιράκ και τη Συρία, οι άνθρωποι έγραφαν με σφηνοειδή γραφή πάνω σε πήλινες πλάκες. Πολλές χιλιάδες από αυτές τις πλάκες έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα και περιέχουν σαφή παραδείγματα ότι το φιλί θεωρούνταν μέρος της ρομαντικής οικειότητας στην αρχαιότητα, αλλά και δείγμα φιλίας και σχέσης μεταξύ οικογενειών» λέει ο Άρμπολ.

«Ως εκ τούτου, το φιλί δεν θα πρέπει να θεωρείται ως συνήθεια που προήλθε αποκλειστικά από κάποια περιοχή και εξαπλώθηκε στον κόσμο, αλλά μάλλον φαίνεται ότι εφαρμόστηκε σε πολλούς αρχαίους πολιτισμούς επί πολλές χιλιετίες», τονίζει.

Μια μελέτη του 2017 που εξέτασε τα γονιδιωματικά δεδομένα των βακτηρίων που βρέθηκαν στο στόμα των Νεάντερταλ διαπίστωσε ότι υπήρξε μεταφορά ορισμένων στοματικών μικροβίων μεταξύ ανθρώπων και Νεάντερταλ πριν από περίπου 126.000 χρόνια. Προϊστορικά γλυπτά από τη Μέση Ανατολή πριν από 11.000 χρόνια και τη Νεολιθική περίοδο στη Μάλτα μέχρι και πριν από 5.000 χρόνια φαίνεται επίσης να απεικονίζουν ανθρώπους να φιλιούνται καθώς επιδίδονται σε ερωτικές πράξεις.

Αυτό δεν σημαίνει ότι το φιλί δεν έχει παίξει κάποιο ρόλο στην εξάπλωση ασθενειών. Οι δυο ερευνητές σημειώνουν ότι ιατρικά κείμενα από την αρχαία Μεσοποταμία περιγράφουν λεπτομερώς μια ασθένεια που μοιάζει με τον HSV-1, ο οποίος σήμερα προσβάλλει περίπου 3,7 δισεκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.

«Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε κάποιες ομοιότητες μεταξύ της ασθένειας που είναι γνωστή ως buʾshanu στα αρχαία ιατρικά κείμενα από τη Μεσοποταμία και των συμπτωμάτων που προκαλούν οι λοιμώξεις από τον απλό έρπητα», σημειώνει ο Άρμπολ. «Η ασθένεια bu’shanu εντοπιζόταν κυρίως στο στόμα ή γύρω από αυτό και το λαιμό και τα συμπτώματα περιλάμβαναν κυστίδια στο στόμα ή γύρω από αυτό, το οποίο είναι ένα από τα κυρίαρχα σημάδια της λοίμωξης από έρπητα», προσθέτει.

Ωστόσο, οι συγγραφείς τονίζουν ότι τα στοιχεία αυτά δεν επιβεβαιώνουν τη θεωρία ότι το φιλί συνέβαλε στη διασπορά ασθενειών με βάση τα αρχεία που έχουμε σήμερα στη διάθεσή μας.