Η γοητεία του «άγνωστου» και «εξωτικού» στη μεταπολιτική

Είναι προφανές ότι τα τελευταία χρόνια ενδημεί στην ελληνική πολιτική με αλματώδη ανάπτυξη η «γοητεία του άγνωστου» που καθιερώνει το «μεσσιανισμό του εξωτικού». Η συσσωρευμένη φθορά του πολιτικού συστήματος από την οικονομική κρίση και μετά, σε συνδυασμό με την έντονη -και όχι μόνο ελληνική- τάση απονομιμοποίησης των κατεστημένων πολιτικοκομματικών συστημάτων και των προσώπων που τα εκπροσωπούν έχει προκαλέσει και προσκαλέσει εσχάτωςστην πολιτική σκηνή μία σειρά από πρόσωπα με ένα κύριο χαρακτηριστικό το άγνωστο της πορείας τους, ορισμένες φορές και των «θέλω» τουςκαθώς και την ικανότητά τους να παρουσιάζονται εξωτικοί outsidersκαι ταυτόχρονα επικριτικοί προς το υπάρχον σύστημα εξουσίας, έτοιμοι να το κατεδαφίσουνμολονότι το χρησιμοποιούν.

Κάπως έτσι ο Συριζα, ένα κόμμα με έτσι και αλλιώς ατελείς δομές ως προς τις κοινωνικές του αναφορές, απέκτησε έναν απολύτως άγνωστο (ακόμα και στο ίδιο το κόμμα) και εκτός Βουλής αρχηγό, ο οποίος, μετά από δύο διασπάσεις και μία εκλογική αναμέτρηση,το έχει μεταλλάξει σε έναν προσωποπαγή πολιτικό φορέα που ελάχιστα κοινά έχει με το παρελθόν του εκτός από τα ονόματα και τις ταμπέλες. Νωρίτερα, το 2021 το Πασοκ απέκτησε αρχηγό, ο οποίος μολονότι πολλά χρόνια στο κομματικό περιβάλλον και ευρωβουλευτής, δεν ήταν επίσης ούτε είχε υπάρξει μέλος του Ελληνικού Κοινοβουλίου, γεγονός το οποίο δεν θεωρήθηκε από τους ψηφοφόρους τροχοπέδη. Πριν ακόμα και από το άγνωστο του εκλεγέντος και στις δύο περιπτώσεις, παρουσιάστηκε ως αποδεκτή η μη συμμετοχή αυτού στο βασικό πεδίο της πολιτικής αντιπαράθεσης μιας Αστικής Δημοκρατίαςτο οποίο είναι το Κοινοβούλιο.

Μπορεί να φαντάζει ήσσονος σημασίας αλλά η αποδοχή στο συλλογικό υποσυνείδητο της ιδέας ότι ο μη εκλεγμένος και μη μετέχων στη Βουλή είναι καλύτερος των μετεχόντων συνιστά το πρελούδιο της αποδοχής του εξωτικού και του άγνωστου. Αντίστοιχα, σήμερα στις επικείμενες νέες αρχαιρεσίες στο Πασοκμοιάζει πιθανό ότι ο νέος Αρχηγός δεν θα μετέχει στη Βουλή και παρουσιάζεται και πάλι όχι μόνο ως ήσσονος σημασίαςζήτημα αλλά ως προσόν. Την ίδια στιγμή ο επίδοξος αρχηγός έχει και πάλι ελάχιστη συμμετοχή στην πρώτη γραμμή της πολιτικής, χαρακτηριστικό που ως πρόσωπο της κοινωνίας του προσδίδει το πλεονέκτημα του νέου και άφθαρτου απέναντι αυτή τη φορά σε ένα όχι και τόσο φθαρμένο ή ταυτισμένο με το παλιό πολιτικό σύστημα αρχηγό. Το τελευταίο μας οδηγεί σε μία ακόμη διαπίστωση:Η ανάδειξη και αποκαθήλωση των νέων ηγετών γίνεται με πολύ πιο ραγδαίο ρυθμό και ο πολιτικός – εκλογικός κύκλος έχει συντμηθεί δραματικά. Το τελευταίο αποτελεί όχι μόνο συνέπεια αλλά και αιτία των ανωτέρω, αφού η κοινωνική πλειοψηφία δεν συντίθεται πλέον έστω με τους στοιχειώδεις πολιτικούς όρους επί θέσεων και ιδεών, αλλά αποτελεί περισσότερο μια συγκόλληση θαυμαστών ενός προσώπου,η οποία εκ των πραγμάτων διά της φθοράς των ιδίωνείναι καταδικασμένη σε συντομότερη αποδυνάμωση.

Φαίνεται λοιπόν ότι ο μεσσιανισμός των αρχηγικών -παραδοσιακά στην Ελλάδα- κομμάτων έχει μεταλλαχθεί την εποχή της μεταπολιτικής σε συντεταγμένη αποδόμηση αυτών μέσω την προτίμησης των άφθαρτων και άγνωστων. Είναι άλλη μια προφανής αντιστροφή του κάρου μπροστά από το άλογο με συνέπεια να προτιμάμε όσα δεν ξέρουμε αντί να αξιολογούμε αυτούς που ήδη ξέρουμε και κρίνουμε από το έργο τους. Φυσικά η μήτρα της εν λόγω εξέλιξης δεν είναι άλλη από την υιοθέτηση της εκλογής ηγεσίας από τη βάση, ήδη από το 2004, η οποία από το Πασοκ επεκτάθηκε σε όλα τα κόμματα, παραγνωρίζοντας ότι με αυτό τον τρόπο ισοπεδώνονται σταδιακά όχι μόνο τα ενδιάμεσα όργανα ενός κόμματος αλλά και τα ενδιάμεσα στάδια της πολιτικής εξέλιξης του πολιτικού προσωπικού, η οποία δεν αφίσταται και της λογικής εξέλιξης των ιδεών τους. Σίγουρα η εξέλιξη δεν θα ήταν τόσο ραγδαία αν δεν είχε εμφιλοχωρήσει η ανάδειξη των socialmedia σε καίριο παράγοντα πολιτικής επικοινωνίας ευνοώντας των «εισοδισμό» των άφθαρτωνoutsiders ως μηχανισμό αποδόμησης της δήθεν παλιάς πολιτικής και των κομμάτων της. Κοντολογίς, για άλλη μία φορά αποδεικνύεται ότι η κρίση της πολιτικής και του κομματικού συστήματος είναι πρώτα και κύρια ένα πρόβλημα θεσμών, λειτουργιών και αναγκαίου εκσυγχρονισμού του πολιτικού συστήματος παρά των ίδιων των προσώπων καθαυτών.

Παναγιώτης Α. Γεωργαντόπουλος

Δικηγόρος